به نام خدا
زمانها و مکانها در دریافت رزق مادی و معنوی انسان تأثیر دارد. که انسان باید خودش را به این رزقها برساند. برکاتی که در نماز خواندن در مسجد هست در خانه نیست. رزقهای بهشتی که در حرم امام(ع) هست در بیرون از ان نیست. در طبیعت هم همین گونه است کشت در سرزمین حاصلخیز با کشت در سرزمین غیر حاصلخیز تفاوت می کند. زمانها هم به همین ترتیب است. رزق مخصوصی که در سحر جمعه هست در سحر شنبه وجود ندارد. مناجات سحر که از دست برود در غیر سحر وجود ندارد و جای آن را نمی گیرد. ارزاق خاص ماه رجب و رمضان با ماههای دیگر تفاوت دارد. اثر یک آیه در ماه رمضان با اثر یک ختم کامل در ماههای دیگر برابری می کند. باید انسان خودش را به رزق های خاص در زمان و مکان خودش برساند.
منبع: قسمتی از سخنرانی های سید محمد مهدی میرباقری
بنام خدا
واژه شناسی قرآنی: آن، آناء، أجل، أمّة، أمَد، حقب، حین، دهر، ساعة، عدّة، عصر، عمر، مدّة، میقات، وقت
برای مطالعه موضوع ارائه شده به نشانی ذیل مراجعه شود.
به نام خدا
جهت مطالعه نهج البلاغه از مترجمان فرهیخته(سید علی نقی فیض الاسلام-سید جعفر شهیدی-محمد دشتی-مصطفی زمانی و علی اصغر فقیهی) روی شماره 47 ترجمه نهج البلاغه کلیک کنید
در شب چهاردهم ارديبهشت 1380، کبوتر خونين بال و عاشق حريم علوى در حالى که ذکر مقدس يا حسين عليه السلام و زمزمه مصائب حضرت زينب عليهاالسلام بر لب داشت، به سراى باقى پرکشيد و در جوار کريمه اهل بيت عليهم السلام در شهر قم آرام گرفت.
باسمه تعالی
امام رضا عليه السلام می فرمایند :
هیچ پرهیزی سودمندتر از دوری از گناهان و خودداری از آزار مؤمنان و غیبت کردن از آنها نیست.
لا وَرَعَ أنفَعُ مِن تَجَنُّبِ مَحارِمِ اللهِ والکَفِّ عَنْ أذَی المُؤمِنِینَ واغْتِیابِهِم.
No avoidance is more beneficial than avoidance of sin and preserving believers from hurt and backbiting.
میزان الحکمه، حدیث 21652
http://janat1.ir/hadith/?SN=2862
رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :
همۀ شما از نسل آدم هستید و آدم از خاک است و ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شما است.
کُلُّکُمْ مِنْ آدَمَ وَآدَمُ مِنْ تُرابٍ وَأکْرَمُکُمْ عِنْدَ اللهِ أتْقاکُمْ.
You are all descended from Adam, and Adam was created from earth; in fact, the most honorable of you with Allah is the most God-fearing of you.
تفسیر قمی، جلد 2، صفحه 322
http://janat1.ir/hadith/?SN=3153
امام جعفر صادق عليه السلام می فرمایند :
افتخار [انسان] به اعمال، شرافت او به مال، و کرامت و بزرگواری او به تقوا است.
الحَسَبُ الفِعالُ والشَّرَفُ المالُ والکَرَمُ التَّقْوَی.
Glory of man belongs to deeds, his respect belongs to property, and his honor belongs to piety.
معانی الأخبار، صفحه 405
http://janat1.ir/hadith/?SN=2694
امام محمد باقر عليه السلام می فرمایند :
فرمان‌بردارِ خداوند دوست ما است و نافرمان او دشمن ما.
مَنْ کَانَ لِلّهِ مُطیعَاً فَهُوَ لَنا وَلِیٌّ وَمَنْ کانَ لِلّهِ عاصیاً فَهُوَ لَنا عَدُوٌّ.
He who obeys Allah is a lover of us, and the one who disobeys Him then he is an enemy for us (Ahlul- Bayt).
کافی, جلد 2, صفحه 75
http://janat1.ir/hadith/?SN=2772
امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
دو صفت است كه خداوند سبحان اعمال را جز با وجود آنها نمي پذيرد، تقوا و اخلاص.
صفتان لا يُقبَلُ الله سبحانه الاعمال الّا بهما، التُّقي و الاخلاص.
تصنيف غرر الحکم، صفحه 155، حدیث 2914
http://janat1.ir/hadith/?SN=1555
امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
تقواي خداوند دوستان خدا را از ارتكاب حرام هايش نگهداشت و ترس از او را قرين دلهايشان ساخت تا بدان جا كه شبها بيدارشان نگه داشت و در روزهاي گرم به تحمل تشنگي (روزه داري) واداشت، و رنج را بر آسايش ترجيح دادند و تشنگي را بر سيرابي و اجل خود را نزديك ديدند و به كار و عمل شتافتند.
اِنّ تقوي الله حَمَت اولياء الله محارمه و أمت قلوبُهم مخافَتَهُ حتي اَسْهَرتْ لياليهِم و اجِرَهم فَاُخَذو الراحةَ بالنَّصب . .
نهج البلاغه، خطبه 114
http://janat1.ir/hadith/?SN=1552
رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :
بهترين زاد و توشه (براي قيامت) پرهيزكاري است.
خير اّادِ التّقوي.
من لا يحضره الفقيه، جلد 4، صفحه 376
http://janat1.ir/hadith/?SN=1557
رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :
اگر آسمانها و زمين در برابر بنده اي سر بر هم آورند و آن بنده تقواي الهي پيشه كند، حتماً خداوند از ميان آن دو، شكاف و راه خروجي برايش قرار خواهد داد.
لو أن السَّماواتِ و الارضَ كانتا رتقاً علي عبدٍ ثم اتّقي الله لَجعَل اللهُ منهما فرجاً و مخرجاً.
بحار الانوار، جلد 70، صفحه 285
http://janat1.ir/hadith/?SN=1559
امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
هر كه از خداوند سبحان پروا كند، او را از هر غمي برهاند و از هر تنگنايي بيرون برد.
من اتقي الله سبحانه جعل له من كُلِّ همٍّ فرجاً و من كل ضيقٍ مخرجاً.
م، حدیث 8847
http://janat1.ir/hadith/?SN=1561
امام جعفر صادق عليه السلام می فرمایند :
قيامت، روز شادماني تقوا پيشگان است.
القيامة عُرسٌ المتقين.
بحار الانوار، جلد 70، صفحه 288
http://janat1.ir/hadith/?SN=1562
امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
در پاسخ به اين سوال كه برترين اعمال چيست؟ فرمود: تقوا.
لمّا سئل عن افضل الاعمال: التقوي.
بحار الانوار، جلد 70، صفحه 288
http://janat1.ir/hadith/?SN=836
امام محمد باقر عليه السلام می فرمایند :
بترس از قدرت بي منتهاي خداوند متعال كه از ـ جهات مختلف ـ بر تو دارد، و از خداوند شرم و حيا كن ـ در انجام گناهان ـ به جهت آن كه از هر چيزي به تو نزديك تر است.
خَفِ اللهَ تَعالي لِقُدْرَتِهِ عَلَيْكَ، وَ اسْتَحِ مِنْهُ لِقُرْبِهِ مِنْكَ.
بحارالأنوار، جلد 68 صفحه336، حدیث 22
http://janat1.ir/hadith/?SN=642
امام محمد باقر عليه السلام می فرمایند :
امير المؤمنين - عليه السّلام - پيوسته مي گفت: هيچ عملي با تقوا كم ارزش نيست و چگونه كم ارزش باشد عملي كه مورد قبول درگاه الهي قرار مي گيرد.
قال كان اميرالمؤمنين يقولُ لا يقلُّ عملٌ مع التقوي و كيف يَقِلُ ما يُتَقبَّلُ.
الكافي، جلد 2 صفحه 75
http://janat1.ir/hadith/?SN=1556
رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :
اي مردم تقواي الهي را پيشه كنيد، تا بدون هيچ سرمايه و سود و سودايي به شما روزي رسد، سپس اين آيه را تلاوت فرمود: هر كه از خدا پروا كند، (خدا) براي او راه خروجي قرار مي دهد از جايي كه گمان نمي برد روزي اش رساند.
يا ايها الناس اتخذوا التقوي تجارةً يأتِكُمْ الرِّزقُ بلا بضاعةٍ و لا تجارةٍ ثم قرأ من يتق الله يجعل له مخرجاً و يرزقه من حيث لا يحتسب.
بحار الانوار، جلد 70، صفحه 285
http://janat1.ir/hadith/?SN=1560
امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
تقوا هدفي است كه هر كس از آن تبعيت کند هلاک نشود و هر کس آن را به كار بندد پشيمان نشود؛ زيرا با تقوا است كه رستگاران، پيروز و رستگار شدند و با معصيت است كه زيان كاران زيان كردند.
التَّقوي غايةٌ لا يهلك مَنِ اتَّبَعَها و لا يَندم مَن عمل بها؛ لِأنَّ بِالتَّقوي فاز الفائزون و بالمَعصيةِ خَسِر الخاسرون.
كنزالعمال، حدیث 16
http://janat1.ir/hadith/?SN=1580
حضرت مهدی عجل الله فرجه می فرمایند :
از خدا بترسيد و تسليم ما باشيد، و امور خود را به ما واگذار كنيد، چون وظيفه ما است كه شما را بي نياز و سيراب نمائيم همان طوري كه ورود شما بر چشمه معرفت به وسيله ما مي باشد; و سعي نمائيد به دنبال كشف آنچه از شما پنهان شده است نباشيد.
اِتَّقُوا اللهُ وَ سَلِّمُوا لَنا، وَ رُدُّوا الاْمْرَ إلَيْنا، فَعَلَيْنا الاْصْدارُ كَما كانَ مِنَّا الاْيراُ، وَ لا تَحاوَلُوا كَشْفَ ما غُطِّيَ عَنْكُمْ.
بحارالأنوار، جلد 53، صفحه 191
http://janat1.ir/hadith/?SN=427
امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
آیا خوش‌داری که از حزب پیروز خدا باشی؟ از خدای سبحان پروا کن، و در همۀ کارهایت خوب عمل کن؛ زیرا خداوند با تقواپیشگان و نیکوکاران است.
أیَسُرُّکَ أن تَکُونَ مِن حِزبِ اللهِ الغالِبِینَ؟ إتَّقِ اللهَ سُبحانَهُ وأحسِن فی کُلِّ أمُورِکَ، فإنَّ اللهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوا والَّذِینَ هُم مُحسِنُونَ.
Would you like to be member of Allah`s victorious party? You must fear of Allah, the Subhān, and do best in your all affairs, because surely Allah is with those who are pious and benefactor.
میزان الحکمه، جلد 3، حدیث 3675
http://janat1.ir/hadith/?SN=2810
رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :
همۀ شما از نسل آدم هستید و آدم از خاک است و ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شما است.
کُلُّکُمْ مِنْ آدَمَ وَآدَمُ مِنْ تُرابٍ وَأکْرَمُکُمْ عِنْدَ اللهِ أتْقاکُمْ.
You are all descended from Adam, and Adam was created from earth; in fact, the most honorable of you with Allah is the most God-fearing of you.
تفسیر قمی، جلد 2، صفحه 322
http://janat1.ir/hadith/?SN=2822
امام حسن مجتبي عليه السلام می فرمایند :
زیرکترین زیرکها فرد با تقوا است و احمقترین احمقها شخص فاجر و فاسق است
ان اكيس الكيس التقي، و احمق الحمق الفجور
الحیاة جلد1، صفحه 203
http://janat1.ir/hadith/?SN=291
تفسیر قمی، جلد 2، ص322
http://janat1.ir/hadith/?subject=piety
بنام خدا
به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاری میزان، نهج البلاغه با مرور قرنها نه تنها تازگی و جذابیت خویش را حفظ کرده که فزونتر ساخته است و این اعجاز نیست مگر به سبب ویژگی هایی که در شکل و محتوا است. این امتیاز را جز در مورد قرآن نمی توان یافت که در کلام امام علی (ع) درباره قرآن آمده است: ظاهره انیق و باطنه عمیق، لاتفنی عجائبه و لاتنقضی غرائبه » قرآن کتابی است که ظاهری زیبا و باطنی عمیق دارد، نه شگفتی های آن پایان میپذیرد و نه اسرار آن منقضی میشود. در سخن مشابهی نیز آمده است : لاتحصی عجائبه و لاتبلی غرائبه» نه شگفتی های آن را میتوان شمرد و نه اسرار آن دستخوش کهنگی میشود و از بین میرود .
سخنان امام علی (ع) در فاصله قرن اول تا سوم در کتب تاریخ و حدیث به صورت پراکنده وجود داشت. سید رضی در اواخر قرن سوم به گردآوری نهج البلاغه پرداخت و اکنون بالغ بر هزار سال از عمر این کتاب شریف میگذرد. هر چند پیش از وی نیز افراد دیگری در گردآوری سخنان امام علی (ع) تلاشهایی به عمل آوردند، اما کار سید رضی به خاطر ویژگی هایی که داشت درخشید و ماندگار شد، چون سید رضی دست به گزینش زده بود.
امام علی علیه السلام فرمودند : اِتَّقِ آللّهَ بَعْضَ التُّقَى وَإِنْ قَلَّ، وَاجْعَلْ بَيْنَکَ وَبَيْنَ آللّهِ سِتْراً وَإِنْ رَقَّ.
تقوا و پرهيزكارى پيشه كن هرچند كم باشد و ميان خود و خدا پرده‌اى قرار ده هرچند نازك باشد.
امام علی علیه السلام در اين گفتار حكيمانه، افراد ضعيف الايمان را از پرده‌درى كامل برحذر مى‌دارد و مى‌فرمايد: تقوا و پرهيزكارى پيشه كن، هرچند كم باشد و ميان خود و خدا پرده‌اى قرار ده، هرچند نازك باشد»؛ (اِتَّقِ آللّهَ بَعْضَ التُّقَى وَإِنْ قَلَّ، وَاجْعَلْ بَيْنَکَ وَبَيْنَ آللّهِ سِتْراً وَإِنْ رَقَّ). روشن است كه مخاطب در اين كلام حكمت‌آميز، اولياء الله و پاكان و نيكان وپرهيزكاران سطح بالا نيستند، بلكه مخاطب، توده‌هاى مردمند كه گاه لغزشى براى آنها پيدا مى‌شود و به گناه نزديك شده و يا آلوده مى‌گردند.
گاه در ميان آنها كسانى يافت مى‌شوند كه همه پرده‌ها را پاره كرده و به اصطلاح، پل‌هاى پشت سر خويش را ويران مى‌سازند و رابطه خود را به كلى با خدا قطع مى‌كنند. امام علیه السلام به آنها خطاب كرده، مى‌فرمايد: اگر لغزشى هم پيدا كرديد، پرده‌درى كامل نكنيد؛ لااقل بخشى از تقوا را حفظ كنيد كه اميد است شما را به سوى خدا بازگرداند و توفيق توبه كامل پيدا كرده از هرگونه گناه پاك شويد. تقوا مانند بسيارى از فضايل اخلاقى، داراى درجات متفاوتى است؛ گاه به‌قدرى والاست كه به سرحدّ عصمت مى‌رسد و گاه به اندازه تقواى بزرگانى مى‌رسد كه در درجات بعد از معصومين : قرار داشته‌اند؛ مانند سلمان‌ها وابوذرها و علماى راستين، و گاه به‌قدرى ضعيف مى‌شود كه صاحبش را بر لب پرتگاه قرار مى‌دهد.
در قرآن مجيد به اين‌گونه افراد اشاره شده و در آيه 102 سوره توبه» مى‌خوانيم: (وَآخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلا صَالِحآ وَآخَرَ سَيِّئآ عَسَى اللهُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ)؛ و گروهى ديگر، به گناهان خود اعتراف كردند وكار خوب و بد را به هم آميختند. اميد مى‌رود كه خدا توبه آنها را بپذيرد. به يقين، خداوند آمرزنده و مهربان است!». واژه سَتر» (پرده) درواقع كنايه از حاجب و مانعى است كه انسان را از طغيان باز مى‌دارد و جمله وَإنْ رَقَّ» (هرچند نازك باشد) اشاره به ضعيف بودن اين حاجب و مانع است. مرحوم مغنيه» در شرح نهج‌البلاغه خود در جلد 4، صفحه 361 مى‌گويد : گفتار امام 7 مخصوصاً براى زمان ما كه عوامل گناه و شهوت‌پرستى زياد شده است صادق است؛ آنها كه دست كم اندكى از تقوا و ايمان داشته باشند همان مقدار إن‌شاءالله مايه نجاتشان مى‌شود. وى سپس به اين حديث معروف نبوى اشاره كرده كه مى‌فرمايد: يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ الصَّابِرُ عَلَى دِينِهِ مِثْلُ الْقَابِضِ عَلَى الْجَمْرَةِ بِكَفِّه؛ زمانى بر مردم فرا مى‌رسد كه آن كس كه دين و ايمان خود را حفظ مى‌كند مانند كسى است كه شعله آتشى در كف دست خود نگاه داشته باشد». در حديث ديگرى آمده است: لِلْعامِلِ مِنْكُمْ بِطاعَةِ اللهِ مِثْلُ أجْرِ خَمْسينَ فَقالَ رَجُلٌ مِنَ الصَّحابَةِ مِثْلُ أجْرِ خَمْسينَ مِنّا أوْ مِنْهُمْ؟ قالَ: بَلْ مِنْكُمْ؛ كسانى كه در آن زمان اطاعت فرمان خدا مى‌كنند معادل پاداش پنجاه نفر به آنها داده مى‌شود.
يكى از صحابه عرضه داشت: پنجاه نفر از آنها يا از ما؟ حضرت فرمود: از شما». در آيات قرآن مجيد اشاره‌هاى ديگرى نيز به امثال اين گروه شده است؛ از جمله در آيه 31 سوره نساء» مى‌خوانيم: (إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُّدْخَلا كَرِيمآ)؛ اگر از گناهان بزرگى كه از آن نهى مى‌شويد پرهيز كنيد، گناهان كوچك شما را مى‌پوشانيم؛ و شما را در جايگاه خوبى وارد مى‌سازيم». همچنين در آيه 32 سوره نجم» مى‌خوانيم: (الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الاِْثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ)؛ همانان كه از گناهان بزرگ و اعمال زشت دورى مى‌كنند، جز گناهان صغيره (كه گاه آلوده آن مى‌شوند)؛ آمرزش پروردگار تو گسترده است». كوتاه سخن اين‌كه اگر انسان راه خطا را مى‌رود لااقل بايد چنان باشد كه روى برگشت به درگاه خدا و تقاضاى عفو را داشته باشد و تمام پل‌ها را پشت سر خود ويران نسازد. به گفته شاعر : گرت هواست كه معشوق نگسلد پيوند نگاه دار سر رشته تا نگه دارد.
منبع: https://www.mizanonline.com
هو الحفیظ
ـ اَلتَقوی اِجتنابٌ پرهیزکاری و تقوا خودداری کردن از گناه و آلودگی است.
ـ اَلتّقوی اَن یَتَّقِی المَرْءُ کُلَّما یُوثِمُه تقوی یعنی پرهیز از تمام کارهایی که فرد را گناهکار و آلوده می سازد.
ـ اَلمتّقی مَن اِتَّقَی الذُّنُوبَ؛ با تقوا کسی است که از گناهان خودداری کند.
ـ الوَرَعُ اساسُ التّقوی؛ پرهیز از گناهان و لغزش ها پایه و اساس تقواست.(ورع پایه تقواست)
ـ کَثرَةُ التُّقی عُنوانُ وُفُورِ الوَرعِ؛ بسیاری تقوا، نشانِ بسیاریِ پرهیزگاری است.
ـ اِنَّکم اِلی اَزوادِ التّقوی أحْوَجُ منکم الی اَزوادِ الدُنیا؛ شما به توشه تقوا بیش از توشه دنیا نیاز دارید.
ـ عَلَیکَ بِالتُّقی فَاِنَّهُ خُلْقُ الانبیاء؛ رعایت تقوا را بر خود لازم شمار؛ چرا که رعایت تقوا از اخلاق انبیاست.
ـ ثَوبُ التُّقی اَشرَفُ المَلابِس؛ لباس تقوی بهترین لباس هاست.
ـ اَلتَّقوی ثَمَرةُ الدینِ و اَمارَةُ الیقین تقوی و پرهیزگاری ثمره و میوه دینداری و نشانه یقین است.
ـ اَلتَّقوی تُعِزُّ؛ پایبندی به تقوا انسان را عزیز می کند.
ـ اَلتَّقوی ظاهِرُه شَرَفُ الدّنیا و باطِنُه شَرَفُ الاخرة؛ ظاهر تقوا ارجمندی در دنیا و باطن و حقیقت آن والامقامی و ارجمندی در آخرت است.
ـ بِالتَّقوی تَزکوا الاعمال؛ با تقوا و پارسایی رفتارها پاکیزه می شود.
ـ اِنَّ التَّقوَی اللّهِ عِمادُ الدّین و عِمادُ الیَقینِ وَ انّها لَمِفتاحُ صَلاحٍ و مِصباحُ نَجاحٍ؛ تقوای الهی پایه دین و یقین و کلید درستی و شایستگی و چراغ پیروزی و کامیابی است.
ـ مَعَ الوَرعِ یُثمِرُ العَمَل؛ با پرهیزگاری کارها به بار می نشیند.
ـ مَن تَوَرّع حَسُنت عِبادَتُه؛ هر که تقوا پیشه کند عبادتش نیکو می شود.
هرصنف گروهی از ویژگی ها واوصاف ویژه ای برخوردارند که حضرت علی(ع) درسخنانشان آنهارابرشمرده اند:
ـ لِلمتّقی ثَلاثُ عَلاماتٍ: اِخلاصُ العَمَلِ و قَصرُ الاملِ و اغتنامُ المَهلِ؛ انسان متّقی سه علامت دارد: در کارش اخلاص دارد، آرزوهایش کوتاه است و غنیمت شمار فرصت هاست.
ـ اَلمُتَّقُونَ اَنفُسَهُم عَفیفَةٌ و حاجاتُهم خَفیفةٌ و خَیراتُهُم مَأمُولَةٌ و شُرُورُهم مَأمُونَةٌ؛ انسان های باتقوا، عفیف اند، احتیاجات شان بسیار کم است و مردم به خیر و نیکی شان امیدوار و از شرّ و بدی شان در امان اند. (به همه نیکی می کنند و آزارشان به هیچ کس نمی رسد.
ـ اَلمُتَّقُونَ اَنفُسُهم قانِعةٌ و شَهَواتُهُم مَیتَهٌ و وُجوهُهُم مُستَبشرةٌ و قُلُوبُهم مَخزونة؛ نفوس انسان های باتقوا قانع، خواسته هایشان کم، چهره هایشان خندان و بشاش و قلب هایشان غمگین است.
ـ المتّقون اعمالُهُم زاکیةٌ و اَعْیُنُهم باکیةٌ و قُلوبُهُم وَجِلَةٌ؛ انسان های باتقوا کارهایشان پاکیزه، چشم هایشان گریان و دل هایشان ترسان است.
حضرت علی(ع) در خطبه همام، بعضی از اوصاف پرهیزگاران را چنین می شمارند:
پرهیزگاران گفتارشان از روی راستی، شیوه پوشاکشان بر پایه میانه روی و رفتارشان بر اساس فروتنی است. از آنچه خداوند برایشان جایز ندانسته است، چشم پوشیده اند. به علم و دانشی که برایشان سود دارد، گوش فرا می دهند. در سختی و گرفتاری چنان رفتار می کنند که دیگران در حال آسایش و خوشی می کنند. اگر اجل و مدت معینی از عمر که خداوند برایشان فرموده است نبود، از شوق ثواب و ترس عذاب، حتی به اندازه یک چشم برهم زدن روحشان در بدنشان آرام نمی گرفت. خداوند در نظرشان بزرگ و غیر خدا هرچه که هست، در نگاهشان کوچک است. و.
ـ حضرت علی(ع) در عهدنامه ای که به محمّد بن ابی بکر می نویسند، در بیان اوصاف پرهیزگاران می فرمایند:. اِنَّ المُتَقینَ ذَهَبُوا بِعاجِلِ الدُّنیا وَ اجلِ الاخِرة؛ انسان های باتقوا، هم از دنیای زودگذر و هم از آخرتِ دیرپا بهره مند شدند. با اهل دنیا در دنیایشان شریک شدند، در حالی که اهل دنیا در آخرت آنها شرکت نکردند. در دنیا پرهیزگاران نیکوترین جاها را برگزیدند و از بهترین خوراک ها خوردند (یعنی از حلال ترین آنها بهره بردند) همان لذتی را که متنعّمان از دنیا بردند نصیب پرهیزگاران هم شد آنان با زاد و توشه زیاد و تجارتی پرسود به سفر آخرت شتافتند. به لذت زهد، در همین دنیا نائل شدند و یقین پیدا کردند که در آخرت همسایه خدایند؛ هرچه بخواهند برآورده می شود و از هیچ لذّتی دریغ نمی شود.
در بعضی از کلمات نورانی علی(ع) به آفات تقوای اشاره شده است که از جمله آنهاست:
ـ لایُفسِدُ التّقوی الاّ غَلَبَةُ الشَهوةِ؛ چیزی جز غلبه شهوت تقوی را تباه نمی کند.
ـ آفةُ الوَرَعِ قِلَّةُ القِناعَة؛ آفت پرهیزگاری کمیِ قناعت است.
ـ مِن لَوازم الوَرَعِ التَنَزُّهُ عَن الاثام؛ از لوازم پرهیزگاری پاکی از گناهان است.
ـ یُفسِدُ الطَمَعُ الوَرَعَ و الفجورُ التَّقوی؛ طمع ورزی پارسایی و (دوری از اجتناب) و زشت کاری تقوا را تباه می کند.
ـ لاوَرَعَ مع غَیّ؛ تقوی با گمراهی و خیانت جمع نمی شود.
ـ الوَرعُ یَحجُزُ عن ارتکاب المَحارِم؛ پرهیزگاری از درافتادن به حرام جلوگیری می کند.
ـ مِلاکُ الوَرَعِ الکَفُّ عَن المَحارِم؛ معیار و ملاک پرهیزگاری خودداری کردن از حرام هاست.
ـ ولاعِزَّ اَعَزَّ من التقوی؛ هیچ عزّتی چون پارسایی نیست.
ـ التُّقی رئیسُ الاخلاق؛ پرهیزگاری رئیس اخلاق است.
ـ ولا کَرَمَ کالتَّقوی؛ هیچ بزرگواری مانند تقوی نیست.
ـ لایَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ التَّقوی؛ عملی که توأم با تقوی باشد کم نیست. (هرچند به ظاهر کار کوچکی به نظر آید)
ـ ولو اَنَّ السَّمواتِ والاَرَضینَ کانتا علی عبدٍ رَتْقا ثُمَّ اتَّقَی اللّه لَجَعَلَ اللّه لَهُ مِنها مَخْرَجا؛ اگر در آسمان ها و زمین ها به روی بنده ای بسته شده باشد، امّا او از خدا بترسد و تقوا پیشه سازد، خداوند راه برون شوی در برابرش خواهد گشود.
ـ فَمَن اَشْعَرَ التقوی قَلْبَهُ بَرَّز مَهَلُهُ و فازَ عَمَلُهُ؛ کسی که جامه تقوا را بر قلب خود بپوشاند، کارهای نیکش آشکار، و عمل اش سبب پیروزی او می شود.
ـ اِعْلَمُوا عِبادللّهِ اِنَّ التَّقوی دارُ حِصنٍ عزیزٍ. اَلا و بِاتّقوی تَقْطَعُ حُمَةُ الخَطایا.؛ ای بندگان خدا، بدانید که تقوا دژ محکمی است [که شما را از حوادث و خطرها حفظ می کند] آگاه باشید که با تقوی می توان آثار بد گناهان را برطرف ساخت.
ـ اَلا و اِنَّ التقوی مَطایا ذُلُلٌ، حُمِلَ عَلَیها أَهْلُها؛ آگاه باشید که پرهیزگاری همانند مرکب راهوار و آرامی است که صاحبش بر آن سوار می شود [و با آن تا بهشت پیش می رود].
ـ اِتَّقِ اللّهَ بعضَ التُّقی و اِن قَلَّ؛ پرهیزگاری را، هرچند کم، پیشه خود کن.
ـ التَّقوی لاعِوَضَ عَنهُ ولا خلفَ فیهِ؛ تقوی جایگزینی ندارد.
ـ بالتّقوی قُرِنَتِ العِصمة؛ با پرهیزگاری و رعایت تقوی می توان به عصمت و پاکدامین دست یافت.
ـ لاشَرَفَ اَعلی مِن التَّقوی؛ هیچ بزرگواری بالاتر از تقوا نیست.
ـ التَّقوی حِصنُ المؤمن؛ تقوی دژ و پناهگاه مؤمن است.
حضرت علی(ع) تقوای الهی را اینگونه توصیف می فرمایند. ای بندگان، شما را به رعایت تقوای الهی توصیه می کنم؛ چرا که تقوا هم زاد و توشه و هم پناهگاه است؛ توشه ای است که انسان را به سر منزل مقصود می رساند و پناهگاهی است که او را از تمام خطرها نجات می بخشد. از این رو دعوت کنندگان به تقوا و پاسداران آن همواره بهترین دعوت کنندگان و پاسداران بوده اند. ای بندگان خدا، تقوای الهی دوستان خدا را از ارتکاب محرمات باز می دارد و ترسی در دل هایشان ایجاد می کند که به واسطه آن شب ها را به عبادت و روزها را به روزه داری می گذرانند و مرگ را نزدیک می بینند و به انجام دادن کارهای نیک می شتابند.
هرچند اغلب مردم دم از تقوا زده، خود را پایبند آن می دانند اما تقوای صحیح را نمی شناسند. علی(ع) در یکی از خطبه های خود، علاوه بر تشویق به رعایت تقوا، سفارش هایی می فرمایند که هر یک از نشانه های تقوا محسوب می شوند. ایشان می فرمایند: تقوا پیشه کنید تقوای کسی که چون تکلیفی بدو شود، احساس مسئولیت کند؛ وقتی گناه کرد بدان اعتراف کند؛ وقتی احساس مسئولیت کرد عمل کند؛ چون بیمناک شود، به اطاعت از حقّ مبادرت کند؛ وقتی به مرگ یقین پیدا کرد نیکی کند؛ از تجربه های دیگران عبرت بگیرد؛ چون از کار بر حذرش داشتند از آن خودداری کند؛ اگر از کار بد منعش کردند باز ایستد؛ دعوت خدا را بپذیرد و از گناهان خود توبه کند و.
حضرت امیر(ع) می فرمایند: ای بندگان خدا، تقوای الهی را این گونه رعایت کنید. مانند کسی باشید که تفکر در نعمت های خدا و نظام هستی قلب اش را به خود مشغول ساخته و ترس از عذاب الهی و گناهان بدنش را خسته کرده و شب زنده داری و عبادت خدا خواب را از چشمانش ربوده باشد. همچون کسی باشید که امید به رحمت خدا او را به روزه داری و تشنگی در روزهای گرم وا داشته و زهد و پرهیزگاری خواهش های نفس او را از بین برده باشد و زبانش همواره مشغول ذکر خدا باشد. [مانند کسی که] برای در امان ماندن از خطرهای قیامت، در دنیا به تکالیف خود عمل کرده و از غیر راه حق چشم پوشیده باشد و تنها صراط مستقیم که مورد رضای حق است قدم بردارد.
هرکاری، چه خوب و چه بد، آثار و نتایجی در پی دارد. حضرت علی(ع) در موارد زیادی درباره آثار پارسایی سخن گفته اند. از جمله فرموده اند: ای بندگان خدا، شما را به رعایت تقوای الهی سفارش می کنم؛ چرا که زمام و قوام زندگی سعادتمندانه با تقوا به دست می آید. بنابراین به بنیان تقوا چنگ بزنید تا شما را به سر منزل آسایش و آرامش و منزلگاه های وسیع و قلعه های استوار و خانه های عزّت و سربلندی برساند. یعنی تقوا عامل اصلی نیل به تمام نعمت های بهشتی و راه دست یابی به سعادت اخروی است.
ای بندگان خدا، شما را به رعایت تقوا و پارسایی توصیه می کنم؛ زیرا تقوا تکلیفی است که از سوی خداوند بر گردن شما نهاده شده است در عین حال، رعایت آن موجب استحقاق پاداش خداوند می شود. تقوا در این دنیا سپر بلا و در آخرت موجب رسیدن به بهشت است. راهِ تقوا روشن و واضح و پوینده این راه سربلند و پیروز است و خداوند حافظ و پاسبان آن است. همه امّت ها در فردای قیامت نیازمند تقوایند. گوش جان به شنیدن ندای تقوا باز کنید و برای به دست آوردن آن با تمام وجود بکوشید. همواره همدم تقوا باشید. قلب هایتان را از آن آکنده، و گناهانتان را بدان پاک کنید.
امیرالمؤمنین(ع) در ضمن خطبه ای پس از حمد خدا و درود فرستادن بر پیامبراکرم(ص) مردم را با این تعبیرات به رعایت تقوا ترغیب می کنند. به تقوای الهی که دارای رشته های محکم و استوار است چنگ بزنید. تقوا دستگیره ای است محکم و قلّه و پناهگاه امنی است که از همه ناملایمات شما را در امان نگه می دارد. حضرت در ادامه یکی از راه های پایبندی به تقوا را آمادگی برای مرگ می داند و می فرماید: خود را برای مرگ و پیشامدهای آن پیش از فرارسیدن وقتش آماده کنید.
حضرت علی(ع) در ضمن خطبه ای پس از سفارش به تقوا می فرمایند: به درستی که تقوا و خداترسی داروی بیماری دل ها، مایه بینایی دلهای کور، شفای دردهای جسمانی بدن، مرهم زخم جان ها، پاک کننده آلودگیهای روح، درمان نابینایی چشم ها، موجب امنیّت در برابر ناآرامی ها و اضطراب ها و روشنایی تیرگی های شماست. کسی که دست به دامن تقوا زند، شدائد و سختی ها از او دور می شود. تقوا تلخی ها را شیرین، انبوه ناراحتی ها را نابود و مشکلات پیچیده را آسان می کند و برای انسان عزت و سربلندی می آورد. رحمت خداوند و نعمت الهی را سرازیر می کند و برکات کم شده را به فراوانی به سوی انسان می آورد.
هنگامی که حضرت علی(ع) از جنگ صفین بر می گشتند، به قبرستانی در پشت دروازه کوفه رسیدند. چون کاملاً به قبرها نزدیک شدند رو به آنها کرده فرمودند: ای ساکنان خانه های وحشت و مکان های خالی و قبرهای تاریک و ای خاک نشینان، ای غریبان، ای تنهایان، ای وحشت زدگان، شما در این راه بر ما پیشی گرفتید و ما نیز به زودی به شما می پیوندیم. اگر از اخبار دنیا بپرسید به شما می گوییم: در خانه هایتان دیگران ساکن شدند، همسرانتان به ازدواج دیگران درآمدند و اموالتان تقسیم شد حال شما بگویید در آنجا چه خبرهاست. سپس حضرت رو به اصحاب کردند و فرمودند: اگر به آنها اجازه سخن گفتن بدهند می گویند: انّ خیراّاد التّقوی؛ بهترین زاد و توشه در سفر آخرت تقوا و پارسایی است.
حضرت امیر(ع) می فرمایند: مانند کسی تقوا پیشه کنید که دامن همّت برای اطاعات خدا به کمر زده است و سخت تلاش می کند و در فاصله مرگ و زندگی چالاکانه راه می پوید و از ترس عذاب آخرت به درگاه خداوند استغفار می کند و در رفتن به عالم آخرت و عاقبت کارها به اندیشه می پردازد.
و من كلام له (علیه السلام) في التزهيد من الدنيا و الترغيب في الآخرة:
أَيُّهَا النَّاسُ، إِنَّمَا الدُّنْيَا دَارُ مَجَازٍ وَ الْآخِرَةُ دَارُ قَرَارٍ، فَخُذُوا مِنْ مَمَرِّكُمْ لِمَقَرِّكُمْ؛ وَ لَا تَهْتِكُوا أَسْتَارَكُمْ عِنْدَ مَنْ يَعْلَمُ أَسْرَارَكُمْ، وَ أَخْرِجُوا مِنَ الدُّنْيَا قُلُوبَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَخْرُجَ مِنْهَا أَبْدَانُكُمْ، فَفِيهَا اخْتُبِرْتُمْ وَ لِغَيْرِهَا خُلِقْتُمْ. إِنَّ الْمَرْءَ إِذَا هَلَكَ قَالَ النَّاسُ مَا تَرَكَ، وَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ مَا قَدَّمَ؟ لِلَّهِ آبَاؤُكُمْ، فَقَدِّمُوا بَعْضاً يَكُنْ لَكُمْ قَرْضاً، وَ لَا تُخْلِفُوا كُلًّا فَيَكُونَ فَرْضاً عَلَيْكُم.
اى مردم! دنيا تنها سراى عبور است و آخرت خانه جاودانه، حال که چنين است از اين گذرگاه خود براى محل استقرار خويش (در آخرت)، توشه برگيريد و پرده هاى خويش را در پيش کسى که از اسرارتان آگاه است ندريد و قلوبتان را از دنيا خارج کنيد پيش از آنکه بدنهايتان از آن خارج شود، چرا که شما در دنيا آزمايش مى شويد و براى غير آن، آفريده شده ايد.
هنگامى که انسان مى ميرد، مردم مى گويند چه چيز باقى گذاشت؟ ولى فرشتگان مى گويند چه چيز پيش از خود فرستاد؟ خدا پدرتان را رحمت کند بخشى از ثروت خود را از پيش بفرستيد تا به عنوان قرض (نزد خدا) براى شما باقى بماند و همه را براى بعد از خود نگذاريد که مسئوليت سنگينى بر دوش شما خواهد گذارد.
ترجمه:آیه الله ناصر مکارم شیرازی
خطبه در يك نگاه:
در اين خطبه كوتاه و پرمعنا امام عليه السلام به چند نكته اشاره مى كند:
1. دنيا گذرگاهى بيش نيست و جايگاه اصلى انسان سراى آخرت است و بايد از اين گذرگاه براى منزلگاه حقيقى بهره گيرى كرد.
2. انسان بايد روح خود را از دنيا بيرون فرستد پيش از آنكه جسم او بيرون مى رود.
3. دنيا دار امتحان و صحنه آزمون است.
4. هنگام خروج انسان از دنيا مردم به اموالى كه از خود باقى گذاشته مى نگرند و فرشتگان به اعمالى كه از پيش فرستاده اند.
درباره این سایت